Wyzwanie Ery Wodnika

Żyjemy w świecie niosącym ze sobą szereg często sprzecznych, wywołujących dezorientacje idei. Wiele kolidujących ze sobą wizji przyczynia się do zachwiania dotychczasowych wyobrażeń o rzeczywistości. Odżywają zapomniane już religie, pojawia się szereg nowych wizji życia, naszą kulturę przenikają krzyżujące się prądy: parapsychologia, medycyna niekonwencjonalna, anarchizm, mistycyzm; równocześnie mnożą się ataki na dotychczasową naukę z równoczesnym wzrostem popularności wielkich, utwierdzonych przez tysiąclecia, religii.

W dużej mierze odpowiedzialnym za to „światopoglądowe zamieszanie” staje się coraz bardziej popularny fenomen zwany New Age. Jest on terminem niezwykle obszernym i niemożliwym do jednoznacznego określenia. Wykorzystuje się go do charakterystyki zjawisk często do siebie nieprzystających, wymykających się tradycyjnym formom pojęciowym. Próby jego określenia są niekompletne i stronnicze, brak jest ogólnego kryterium, które mogłoby być pomocne w kwalifikowaniu poszczególnych aspektów jako przynależnych do New Age. Pojawiają się nowe formy kultury, duchowości, religijności, twórczości artystycznej i wiele innych zjawisk odwołujących się do symbolu NEW AGE, ale niemożliwym się staje doszukiwanie w nich wspólnych elementów, wspólnej struktury i jednakowych źródeł inspiracji.

Próba definicji
Owa wielowątkowość Ruchu Nowej Ery sprawia, że o wiele łatwiej powiedzieć czym on nie jest niż podać prostą definicję. Na pewno nie stanowi mniej czy bardziej zorganizowanej sekty, nie posiada charyzmatycznych przywódców mających absolutny wpływ na swoich „wyznawców”. Należy jednak stwierdzić, że wiele sekt często inspiruje się Nową Erą, mogą posiadać wiele wspólnych, wypływających z jednego źródła idei.

New Age nie jest także filozofią, choć powołuje się na różnych myślicieli, czerpie równocześnie z wielu systemów filozoficznych, próbując wypracować metodę wspólną dla każdego światopoglądu. Implikuje tym samym pewną „ukrytą” filozofię: charakterystyczny dla siebie sposób pojmowania świata i człowieka.

Mimo że wykorzystuje wiele elementów z różnych systemów religijnych nie jest także religią - nie identyfikuje się z żadną i nie pretenduje do miana nowej. W pewnym sensie Nowa Era pragnie zastąpić wszystkie religie, połączyć je w jeden uniwersalny, eklektyczny system. Nie jest także instytucją, ani przedsięwzięciem grupy ludzi mających ściśle określone cele. [1]

Należy jednak stwierdzić, że coraz częściej w obrębie oddziaływania ruchów światopoglądowych związanych z Nową Erą znajdują się potężne organizacje międzynarodowe: od Greenpeace po niektóre agendy ONZ. [2] Równocześnie rozpowszechnione jest przekonanie o silnych powiązaniach New Age z zachodzącymi w ostatnich czasach przemianami w naukach przyrodniczych i społecznych.

W świetle tego można pokusić się o stwierdzenie, że New Age jest ruchem stanowiącym zbiór myśli i praktyk, jest prądem umysłowym, który odwołuje się do religii Wschodu, jak i ezoteryzmu czy gnozy, a zarazem upowszechnia nową wizję, jeśli chodzi o pojmowanie pracy, przedsiębiorstwa, ekologii i polityki, a także stanowi nowe ujęcie edukacji, medycyny i duchowości. Wywodzi się z bardzo wielu nurtów: wypływa z tradycji ezoterycznej i okultystycznej, teorii psychologicznych i terapeutycznych, z myśli tak różnych postaci jak Pierre Teilhard de Chardin czy Rudolf Steiner, z osiągnięć nauk ścisłych: astrofizyki, fizyki kwantowej i biochemii mózgu. Czerpie z dzisiejszych trendów naukowych i kulturowych, zwłaszcza tych zainteresowanych badaniem podświadomości indywidualnej, zbiorowej lub religijnej i tego, co w kulturze najbardziej archaiczne, co pozwala odnowić kreację poprzez powrót do form bliższych ciału i materii.[3] 

New Age ściśle wiąże się z dzisiejszą sytuacją społeczno-kulturową, gdzie poprzez wzrost świadomości ma nastąpić przełamanie granic pomiędzy jednostką i ogółem. Ta monistyczna zasada zjednoczenia się z całym wszechświatem jest jedną z podstawowych idei nowej „filozofii”.

New Age jako wyzwanie dla chrześcijan
Dynamiczny rozwój New Age stanowi jedno z ważnych wyzwań dla chrześcijaństwa. Zagrożeniem jest przede wszystkim propozycja stworzenia światowej superreligii, Ery Wodnika, która w kończącym się tysiącleciu ma zająć miejsce chrześcijaństwa. Zatem koniecznym się staje skonfrontowanie zasadniczych idei tego ruchu ze spojrzeniem chrześcijańskim, zwłaszcza, że New Age określa siebie jako kontynuatora religii Chrystusa [4] a Jego samego stawia, obok Buddy i Mahometa [5], na linii wielkich przywódców religijnych. 

New Age głosi, że jest w stanie odmienić los poszczególnych ludzi jak i całe społeczeństwa. Kwestionuje szereg najwyższych wartości uznawanych przez kulturę zachodu, dokonując tym samym zamachu na naszą tożsamość, na przyjmowany przez nas światopogląd. W świetle tego ważnym zadaniem jest odkrywanie prawdziwego oblicza New Age, co winno pobudzić chrześcijan do formułowania i propagowania poglądów na świat i życie w świetle nauki Biblii. Liczne prace z zakresu New Age, które powoli zaczynają wkraczać do naszych prywatnych i publicznych księgozbiorów, winny prowokować nas wszystkich do zebrania elementów prawdy chrześcijańskiej w spójny system poglądów zachęcający do aktywnej preewangelizacji tych wszystkich, których dotknęła ideologia New Age.

Dla głęboko wierzącego chrześcijanina wiara w Jezusa Chrystusa zawiera w sobie wszystko, by móc przeciwstawić się nowym ideologiom. Niestety, obecnie słabym ogniwem jest brak zrozumienia i poznania fundamentów naszej wiary. Powinna być ona wzbogacana wiedzą z Pisma św., historii Kościoła, teologii oraz moralności chrześcijańskiej. Rzetelna, naukowa analiza idei Ruchu Nowej Ery, jest tym bardziej konieczna, że ruch ten wykorzystując terminologię chrześcijańską przyciąga do siebie tych wszystkich, którzy spragnieni głębi życia duchowego są gotowi zrezygnować ze swoich dawnych przekonań.

Wizja chrześcijaństwa z punktu widzenia New Age jest często bardzo zniekształcona i nie uwzględnia ani taktów, ani treści doktrynalnych. Często ten nowy paradygmat przedstawia się jako spełnienie i przekroczenie chrześcijaństwa. Zapowiada zniknięcie religii Chrystusa i chce przejąć jej humanistyczne aspiracje związane z powszechną miłością, pragnie „przebóstwić” człowieka poprzez poznanie i miłość oraz zapowiada nadejście nowej ludzkości wraz z erą pokoju i harmonii.

Jak zrozumieć New Age
„Wszechobecność” New Age zmusza nas chrześcijan do wyraźnego opowiedzenia się po której stronie chcemy stanąć. Trudno jednak w wielkim „chaosie” idei bombardujących nasz światopogląd wybrać te, które nie wyrządziłyby szkody religii Chrystusa. Konieczna się zatem staje próba porównania owych dwóch, jak bardzo różniących się światopoglądów. 

Istotnym jest ogólne scharakteryzowanie New Age i chociaż niemożliwe będzie podanie ścisłej definicji, to poprzez analizę poszczególnych aspektów może powstać ogólny jego wizerunek. W poprawnym zrozumieniu fenomenu Nowej Ery należy odnieść się także do jego korzeni sięgających starożytnej gnozy, z którą wiele stuleci później „sympatyzowały” ruchy teozoficzne, do których tak jawnie przyznaje się Era Wodnika. One to naprowadzają nas na zasadnicze cechy Ery Wodnika, które ukazują światopoglądowy monizm, panteizm i synkretyzm. W sposób istotny kształtują one idee tego ruchu, a w ich świetle pojawiają się próby odpowiedzi na pytania związane z naturą rzeczywistości, istoty ludzkiej i bóstwa. 

Konieczne jest zatem ukazanie chrześcijańskiej, naznaczonej personalizmem wizji Boga, człowieka i świata. Konfrontacja tych obu światopoglądów ukazuje niemożliwe do pogodzenia różnice między nimi, a często wykorzystywana przez New Age chrześcijańska terminologia zmusza do zajęcia zdecydowanego wobec niego stanowiska.

Zjawisko szerzenia się idei propagowanych przez New Age należy traktować nie tyle jako zagrożenie dla samego Kościoła, ile raczej jako wyzwanie duszpasterskie, które w dzisiejszych czasach - ukierunkowane na odnowę biblijną, liturgiczną i katechetyczną - przygotowane jest do ewangelizowania człowieka niewierzącego i zeświecczonego - typowego przedstawiciela kultury Zachodu. Pojawienie się ideologii New Age zrodziło nieznane dotąd pytania o nowe propozycje dla dzisiejszego świata uwzględniające tych wszystkich, którzy poszukują duchowego spełnienia i mistycznych przeżyć.

Piotr Janaszek

Przypisy:
1 Por. S. Rouvilois, New Age -kultura i filozofia, Kraków 1996 s. 311-312.
2 Por. M. Łukomski, New Age wyzwaniem dla przyszłości Kościoła, W: Kielecki Przegląd Diecezjalny 5/95, s. 514.
3 Por. S. Rouvillois, New Age - kultura i filozofia, Kraków 1996, s. 311.
4 Por. J. White, Świt Ery Wodnika, Bydgoszcz 1996, s. 339-356.
5 Por. S. Rouvillois, New Age, kultura i filozofia, Kraków 1996, s. 308.

Sekty i Fakty - nr 8 (4/2000)